‘Als zij het kan, dan moet ik het ook kunnen’

Als je met archeoloog en oprichter van Boomij Heritage tours Sawani Shetye (25) door Fontainhas loopt – het quartier latinvan Panjim, de hoofdstad van de Indiase staat Goa – zie je ineens dingen die je daarvoor niet zag. De waterput is een wensput. De ramen van de oude huizen zijn van oesterschelpen gemaakt. En de stenen hanen die op veel daken prijken, blijken een overblijfsel van de Portugese koloniale erfenis van het stadje.

Als Sawani over geschiedenis vertelt, maakt ze veel vergelijkingen. Geschiedenis zelf is voor haar een taart. Een taart met veel laagjes. En zij wil mensen graag van die gelaagde taart laten eten en bij ieder laagje uitleg geven. ‘Een mooi voorbeeld van zo’n laagjestaart is het Goa staatsmuseum hier in Panjim. Dat was eerst het zomerpaleis, met harem, van een bekende moslimheerser. Daarna werd het de officiële woning van de viceroy, de vertegenwoordiger van de Portugese koning.Vervolgens werd het een overheidsgebouw. En nu is het dus een museum.’

‘Als je mensen over geschiedenis vertelt, overspoel ze dan niet met feiten en jaartallen’

Je zou je haar ook zo kunnen voorstellen als je favoriete geschiedenisdocent. Het is misschien niet toevallig dat haar grote voorbeeld een van haar professoren van de Deccan universiteit is waar ze haar master behaalde. ‘Hij zei altijd: ‘Als je mensen over geschiedenis vertelt, overspoel ze dan niet met feiten en jaartallen. Probeer dicht bij hun dagelijks leven te blijven.”

Erfgoedtours

Sawani richtte eenmanszaak Boomij Heritage in 2018 op. En nu verzorgt al erfgoedtours door heel Goa. Daarbij wil ze nadrukkelijk iets anders bieden dan andere reisorganisaties. ‘Ik wil dat mijn rondleiding meer een academische ervaring is dan een tour waarbij de reisleider een script afdraait. Die nadruk op het academische is ook iets wat haar organisatie bijzonder maakt: in Goa is er geen enkele andere vrouw te vinden die hetzelfde doet als zij.

Na haar studie stond Sawani voor de keuze: ga ik als archeoloog aan de slag of kies ik een andere richting? ‘Een toekomst in archeologie zou veel onzekerheid bieden. ‘Mijn medestudenten die daarvoor kozen, hoppen nu van project naar project.’ Sawani koos eerst voor werk in een museum, maar stopte daarmee door de reisafstand. Langzamerhand ontstond daarna haar bedrijf. Ze verzorgde zo nu en dan rondleidingen voor schoolklassen en besefte toen: ik heb genoeg kennis van Goa, dus als ik een bus regel en voor eten zorg, kan ook zelf tours organiseren. En zo geschiedde.

Eigen bedrijf beginnen

Haar eerste twee tours waren niet winstgevend, maar leverde wel ontzettend veel enthousiaste reacties op. En mond-op-mond-reclame zorgde voor veel nieuwe aanmeldingen. In april vorig jaar durfde ze het aan om officieel haar eigen bedrijf te lanceren.

‘Een betere start had ik me niet kunnen wensen’

‘Ik wilde er graag echt een officiële opening van maken en het professioneel aanpakken. Ik belde mijn favoriete professor en vroeg of hij een openingsspeech wilde houden. Dat wilde hij. Maar de dag voor de opening belde hij me. Zijn tante was overleden. Hij kon niet komen. Ik kon hem natuurlijk niet dwingen en vond op het nippertje een andere spreker. Later die dag belde mijn professor dat hij tóch kon komen. De volgende ochtend om vijf uur nam hij het vliegtuig vanuit Mumbai, hield zijn speech en vloog diezelfde avond weer terug. Ik vond het zo bijzonder dat hij dat voor me overhad: een betere start had ik me niet kunnen wensen.’

Stapel boeken

Liefde voor geschiedenis loopt als een rode draad door haar leven. Haar vader, een optometrist, nam haar van jongs af aan mee naar folklorefestivals en vertelde haar over de geschiedenis van de plaatsen die ze bezochten. Toen ze besloot dat ze geschiedenis wilde studeren, kreeg ze van hem op haar verjaardag een stapel boeken over de geschiedenis van Goa. Met de boodschap: als je geschiedenis wil studeren, lees dan eerst deze boeken.

Ze haalde haar bachelor in de geschiedenis. En verhuisde vervolgens naar metropool Pune voor haar master in archeologie aan het prestigieuze Deccan college. Voor het eerst woonde ze zonder ouders: in een college hostel. Met tien medestudenten vormde ze een hechte groep. In het weekend trokken de archeologen in spe erop uit. Met de lokale bus of met de riksja op zoek naar de verborgen plekken rondom Pune.

Onontdekte

Haar liefde voor het onontdekte is gebleven. Ze neemt haar deelnemers graag mee naar plekken waar de gemiddelde toerist nooit komt. ‘Mijn lievelingstocht gaat naar het uiterste afgelegen noorden van Goa. Vaak hoor ik achteraf, zelfs van deelnemers uit Goa, dat ze niet eens wisten dat de dorpjes daar bestonden. Heel bijzonder.’

‘Je kunt beter inzichtelijk maken wat het beschermen van erfgoed mensen zelf oplevert’

Voor haar werk is het belangrijk dat de samenleving goed met erfgoed omgaat. Op papier doet de Indiase regering veel aan erfgoedbescherming. Maar de praktijk is weerbarstiger. ‘Mensen omzeilen vaak de regels. En ik begrijp dat wel. Je kunt beter inzichtelijk maken wat het beschermen van erfgoed mensen zelf oplevert. Door uit te leggen dat toeristen er geld voor over hebben om erfgoed te bezichtigen. Ik zorg er zoveel mogelijk voor dat ook de lokale bevolking wat verdient aan mijn tours. Ik neem bijvoorbeeld nooit eten mee. Ik koop dat lokaal en betaal de dorpelingen dan hetzelfde bedrag dat ik in Panjim zou betalen.’

Volgeboekt

Boomij Heritage loopt goed. In december waren 20 van de 30 dagen volgeboekt. ‘Ik merk dat Indiërs steeds meer aandacht hebben voor hun erfgoed. Veel van mijn klanten komen uit de grote steden. Ze zitten de hele dag achter hun computer. Hun kinderen checken de hele dag hun telefoon. Dat willen ze veranderen. Ze willen erop uit.’

Startende ondernemer

Alhoewel het eerste succesvolle ondernemingsjaar achter de rug is, vindt ze zichzelf nog steeds een startende ondernemer. Ze gebruikt weer een vergelijking: ‘Toen ik startte was ik nog een baby. Langzamerhand leer ik nu kruipen en lopen. Ze neemt dan ook graag adviezen aan. ‘Een van mijn ooms is een succesvolle ondernemer. Hij belde me op en nodigde me uit om samen te ontbijten. Zijn eerste tip was: zorg dat je je financiën op orde hebt. Je kunt niet 30 dagen per maand werken. Reken uit hoeveel dagen je moet werken om rond te komen.’

‘Die vraag bleef aan me knagen’

Ze heeft afgelopen jaar ook geleerd hoe ze het beste om kan gaan met ongevraagd commentaar. Want dat kreeg ze regelmatig. ‘Gaat het jou wel lukken als meisje om zo’n groep te leiden.’ ‘Je bent zo tenger. Kun je die tochten fysiek wel aan?’ En een voormalige klasgenote vroeg: ‘Hoe ga je die tours doen als je een kind hebt?’ Die vraag bleef aan me knagen. Op een gegeven moment heb ik er een pragmatische draai aan gegeven. En ik ben nu aan het bedenken hoe ik werk en andere verplichtingen kan combineren.’

Vrouwelijke eigenaren

Sinds Sawani een eenmanszaak startte komt ze steeds vaker andere vrouwelijke eigenaren van eenmanszaken tegen. Zoals laatst tijdens een van haar tours, een succesvolle lokale architect die ook nog zorgt voor haar autistische zoon. ‘Zij inspireert me om door te zetten. Als zij het kan, dan moet ik het ook kunnen.’